James Cakuat
Pu
Ceu Lian Thang
Cauk
Tialtu
Cang khatnak nih a kan hngalhter mi
cu, Pathian le Bawipa Jesuh Khrih sal
simi Jeim. Hi cakuat nih a kan hngalhter mi cu Jesuh nau Jeim nih cakuat `ialtu
a sinak kha a vun fianter. Jesuh a chuah hnuah Joseph le Mary nih hngakchia a
dang an ngeih hna. Matthew nih a chimmi cu “ Fa a hrin hlantiang, nu le va an
si lo”. (Matt.
1:25). Cun,
Luke nih a kong chimnak le piang tein a
chimmi cu Jesuh cu Mary fater a sinak kha a chim.(Luke
2:6-7). Khi
hngakchia vialte hi a unau le cu an si. (Matt.
12:46-47; Mark
3:31-35;
Luke
8:19-21; John
2:12). Matthew
13:55 le Mark 6:3). Jesuh unaule James, Joseph (Joses),
Simon, and Judas. Paul nih piang tein chimmi cu " Kan Bawipa Nau Jeim"
(Gal.
1:19). Mark
nih chimhmi cu Jesuh far/nu, nain an min
a langhter lo.Matthew le Mark nih cun James cu Jesuh nau upa deuh a sinak kha a
chim. A hmasa ahcun Unau le nih an zum lo, Jesuh kha a doh in an rak doh
lehlam. Judah mi Deu Puai kha nai a naule nih Jesuh cu," Judea ah va kal
law na zultu hna nih na thil tuahmi cu rak hmuh hna seh tiah an ti." A
naule hmanh nih khan an zum lo. (John
7:2-5)
Jesuh nih an zum lonak kha ngaihchia
ngai hi ti hin ati, " Profet hi amah a chuahkehnak
khua le a sahlawh a
rualchan hna lakah dah ti lo ahcun hmaizahnak a hmu ve ko hen pei," (Mark 6:4). Jesuh an zum lo ning a faktuk,
Jesuh kha mihrut ah an rel (Mark
3:21), cun inn
i hramhram loin kalpi ding phun ah khin an ruah(Mark.3:31-33). Jesuh nih
Galilee Kana khua ah a tuahmi khuaruahhar thil a tuahmi lakah a hmasa bik a si;
a zultu nih cun amah cu an zumh nain Unaule nih cun an zum lo.(John 2:11-12).
A zumtu hna cu Jerusalem ah an pum i,
Jesuh cu vailamtahnak le thihnak in a thawh `han hnu ah Jesuh naule zong kha aa
pummi hna lakah an i tel ve ti kha a `ial.(Lam
1:13-14).
Paul nih a chimmi cu, Jesuh a thawh `han hnuah Jesuh cu “James sinah khan a
lang i lamkaltu dihlak sinah kha a lang”. (1
Cor.15:7),
cu hnuah vailamtaknak cung i mah zawnruahnak pakhat hmanh um loin a thihnak le
thihnak in a thawh`hannak nih hin James cu a lungthlen hi a si. Aa thlen hnuah
cun thih tiangin zumh awk tlakmi ah a cang. Khrihfa kan timi hna hi
vailamtahnak nih an lung a khuai i thawh`hannak nih a thartermi hna hi an si
zungzal.
Paul a lung aa thlen hnu i Jerusalem khua i a kal hmasa bik ah khan a tonmi hna cu
James le Peter kha an si. Cun kum hleili ah Jerusalem khua i a hung kal `han ah
khan Jerusalem khua Khrihfabu chung i lu le baan (pillar) a rak simi hna cu
James le Peter le John kha an si.(Gal.
2:9-12). James
cu Jerusalem khua chung i aum mi Khrihfabu chungah khan haotu bik a si.(Acts
12:17), James
hi Jerusalem Council an tuah lioah pumh haotu a si. (Acts 15:13-21), (Acts
21:17-18). James
cu a nunnak a ding ruangah Miding pa tiah auh a si. Judah tuanbia `ialtu Josephus
nih a chimnak ahcun a.d. 62 or 63
ah marta in a thih.
James Cakuat nih aa timhmi:
James cakuat nih biachimmi cu “
Pathian mi vawlei cung khuazakip i aa `hekmi” sin i kuatmi a si.(1:1) cu hna
Judah mi zumtu pawl aa `hekmi miphun,Palestine lengah ah khuasami (Deut.28:25).
Synagogue i pumhnak (2:2), monotheistic pawl (2:19). Khrihfa ziaza le nunning
ah a herhmi cawnpiaknak kha pek aa tinhmi a si. Cu fianternak caah hmanthlak
bia tampi a hman hna. Cu a chimmi hna cu
rumnak kong tehna, sifahnak kong tehna, tukforhnak kong tehna, ziaza `ha tehna,
i lungrumhnak kong tehna, zumhnak le `uannak kong tehna, lei hmannak kong
tehna, porhlawtnak kong tehna, lungsaunak kong tehna le thlacamnak hna hi an
si. Khrihfa phung in kan nunning ah hin a herhzia kha a langhter.
Hebrew zumtu pawl nih hneksaknak le
harnak an tonmi, Judah mi zum lomi pawl hna sin in hremnak. Zumtu pawl cu
hremnak, in khawhnak le tei khawhnak an ngeih nakhnga i pumhnak chungah a ummi
hna kha James nih lungthawnnak a chimh hna. James nih fak khun in mirum mi
harnak le sifak mi hna karlak ah `hennak/cheunak
kong hna a chim.(1:9-11). James hi Biakam Thar Prophet Amos tiah an auh. A
ruang cu mirum mi nih sifakmi hna cungah namnehnak le nihsawhnak an ngeihmi kha
sual a phawt/a doh hna.(Dal.2,5). James nih aa tinhmi cu a hmaanmi/a dihmi
cawnpiaknak a herhzia kha a si.
James nih Pathian kong aa timhmi:
Cathiang:
James Cauk nih hin fak khun in
Biakam Hlun cauk chung hna kha a chimnak aum. James nih Biakam hlun cauk chung
chirchanh/lak in Judah mi pawl a chim hnawhchanmi voi (40) kan hmuh. Zalonak
nawlbia (2:12). i pumhnak "synagogue" (2:2). Biakam hlun chung i thlarau lei
tlin lonak tehna .(4:4). Chiatser in biakamnak tehna. (5:12). Elijah thlacamnak tehna.(5:17-18). Abraham (2:21), Rahab (2:25), Job (5:11). Biakam hlun cauk hi thawhchuah
hnawh mi a sinak kong hna kha a kan chimh.
James cauk ah hin Jesuh cawnpiaknak le
James cakuat chungah an i lawmhnak tampi kan hmuh hna.( Jm.1:22, Matt.7:20,24;
Jm.3:12, Jm.1:12, Matt.7:14-16;Jm.2:5,Matt.5:3, Jm. 1:2, Matt.5:10-12, Jm.1:4,
Matt.5:48, Jm.1:20, Matt.5:22,Jm.1:13,Matt.6:14-15, Jm.3:17,Matt.5:9,
Jm.4:4,Matt.6:24,
Jm.4:10,Matt.5:3-5,Jm.4:11-12,Matt.7:1-5-12,Jm.5:2-3,Matt.6:19-20,
Jm.5:10,Matt.5:12,Jm.5:11,Matt.5:10,Jm.5:12,Matt.5:33-37. Jesuh nun lioah a khan
cun James cu aa thlen rih lo, nain Jesuh cawnpiaknak hi a theih lai tiah an
zumh.
James nih nawlngeihnak Cathiang kong
zong kha a chim, “ biatak bia” ( The word of truth) minung nunnak aa
thlentu(1:18). Cathiang kong tehna (2:8,23). Cathiang hi a donghnak nawlngeihtu
a sinak zong kha a kan chim. James nih nawlngeihnak Cathiang hmangin mipi kha a
mawhchiat/chim hna. (4:5-6-10). Cathiang riantuannak kong tehna, Cathiang nih
minung a khamhnak (1:21); Cathiang nih minung sual phuannak(1:23-25; Cathiang
nih ni donghnak caan le hmailei caan ah biaceihnak tehna kha a chim,(2:12).
Pathian:
James hmuhning ah Israel mi hna
dirhmun le Pathian an ruahnak, Moses nawlbia tangah Pathain he an i pehtlainak
kong hna a chim. Nawlngaihnak nih thluachuahnak kha a chuahpi i nawlngaih lonak
nih chiatserhnak kha a chuahpi,(Deut.28). James nih a chim rihmi cu, vawlei he
i hawikomh hi Pathian he i ral a si: Vawlei hawikom si a duhmi paoh nih cun
Pathian ral ah an i ser,(4:4-5). Cun, mirum mi hna nih sifah mi hna cungah
namnehnak a ngeihmi vialte kha an cungah harnak, innak le biaceihnak a tlung
dingmi kha a chim, (5:1-8). Hihi Biakam hlun a biatlangpi Prophet Amos chimmi
zong a si.(Amos.2:6-8). Aa ralchanh in, nawlngaihnak nih thluachuahnak kha aa
ruah khawh. Fimnak a baumi nih Pathian
sinah zumhnak in thlacam ahcun Pathian nih a pek ko lai,(1:5). Laksawng
tlamtling paohpaoh hi vancung Pa Pathian sin in a rami a si. (1:17).
Sualnak le minung:
James nih a theihtu hna sinah a cawnpiakmi
hna cu mipakhat nih a lei kha a uk khawh lo ahcun amah miung hawi kha a
doh/ralchanh “ Pathian mui in sermi” kha chiatserhnak ah khan a hman. James nih
Genesis chung i sernak kong kha a chim.(Gen.1:26-27). Minung cu Pathian nih
amah mui lo in a ser nain a sermi minung cu sualnak in a tluk tikah kokek
misual a siter cu sualnak nih cun a uk. James nih cun pumsa duhnak (lust) tiah
ati.(1:14). Cu pumsa duhnak (lust) nih cun sualnak a pawi i a hrin tiah a
ti.(1:15). James nih Cathiang hmangin zeitindah sualnak nih a kan uk timi kan
hngalh thiamnak hnga ruahnak a kan chim.
James nih sualnak tiah a chimhmi (Gk.
harmartia, “tinhmi nganh” tinak a si. Voi ruk (six times): sualnak cu mipakhat
chunglei pumsa duhnak a ngeihmi(1:15a); sualnak i a phichuak cu thlarau in
thihnak(1:15b); sualnak cu duhdanhnak a langhtertu a si. Cu nihcun dawtnak kha
a sunghter(2:8-9); sualnak nihcun thil tha tuahnak ah a kan sunghter(4:17);
sualnak cu ngaihthiam khawh mi a si(5:15-20). James nih sualnak tiah a ti than
rihmi cu ( Gk.parabates) Pathian dirhmun in cun nawlbuar tinak a si.(2:9-11).
Khamhnak:
James
nih zumhnak kong a chimmi le Paul nih zumhnak kong a chim ve mi ah pakhat le
pakhat i alnak ummi te khi a lo asinain pakhat le pakhat i alnak si loin i pehtlaihnak
an i dannak tu kha a si. An chim duhnak cu ai khat ko. Pakhat le pakhat i alnak
kha a si lo.
James-
(2:24): Minung cu zumhnak thawng
lawnglawng khan si loin a tuahmi thawng kha thiamcoter a si.
Paul- Khrih vel thawngin khamh nan hmuh cu amah
nan zumhnak thawngin a si. Nanmah tuahnak thawngin nan hmuhmi a si
lo.(Eph.2:8-9).
Paul nih a fak khun in chimhmi cu
zumhnak lawnglawng in thiamcoter kan si.
James nih Zumhnak in Pathian cu kan
fuh awk a si.(1:6;5:15); zumhnak Jesuh Khrih chungah a si awk a si.(2:18);
tuahnak nih kan zumhnak taktak cu a
langhter lai.(2:18).
Paul nih a chimmi thiamcoternak cu
Pathian hmai ah.
James nih a chimmi thiamcoternak cu
minung hmai ah.
Paul zumhnak thawngin thiamcoter kan
si.
James tuahnak thawngin thiamcoter kan
si.
Paul nih a chim duhnak cu
thiamcoternak cu aa hram hi a si.
James nih a chim duhnak cu
thiamcoternak cuaaa theitlai hi a si.
Paul nihcun Khrih riantuannak
thawngin i pehtlaihnak in zumhnak.
James nihcun zumtu mi riantuannak
thawngin i pehtlaihnak in zumhnak.
John Calvin nih a chimmi cu “zumhnak
lawngin khamh si loin zumhnak thawng lawngin khamh” a si ati.
Pathian nih careltu kan cungah kan
fianter ko seh. Amen!.....
No comments:
Post a Comment